Pelgrimeren voor beginners | Alle info over de Camino

Is dit jouw eerste pelgrimstocht? Of ben je benieuwd over er nog expert tips zijn die jouw trektocht aangenamer kunnen maken? Dan is deze online gids ‘Pelgrimeren voor Beginners’ een goede plek om te beginnen. 

In dit artikel vind je antwoorden op vele Camino de Santiago vragen. We beginnen met wat de Camino de Santiago is en waarom zovelen de route afleggen. Ook sta ik even stil bij het verhaal achter St Jacobus de Meerdere, de betekenis van de schelp en de geschiedenis van de Camino. 

Daarna kun je lezen over de Camino in de 21e eeuw. Wat kun je verwachten, welke routes zijn er allemaal en hoe kun jij je het beste voorbereiden. Ook krijg je een gratis trainingsschema en paklijst zodat jouw pelgrimstocht goed begint. 

Door middel van deze snelle navigatie kun je springen naar het Camino onderwerp waar jij meer over wilt weten. Laten we beginnen! Buen Camino. 

Wat is de Camino de Santiago?

Camino de Santiago of Jacobsweg is een oude bedevaart die dateert uit de 9e eeuw na Christus. Het verhaal gaat dat een jonge herder, Pelayo, in Spanje naar begraven menselijke resten werd geleid door de sterren en meteorenregen aan de hemel. In het graf vond hij een onthoofd lichaam, waarbij het hoofd in de handen van het lijk liggen. De plaatselijke bisschop van die tijd (Teodomiro), verklaarde dat de overblijfselen van St Jacobus de Meerdere, apostel van Jezus Christus waren. 

De Camino de Santiago werd daarmee geboren. Koning Alfons II van Asturië bevestigde later dat het inderdaad om de resten van St Jacobus ging. Veel pelgrims begonnen vanaf dat moment de route naar de rustplaats van de apostel te lopen.

De bisschop gaf opdracht om op deze plek een kerk te bouwen zodat men St Jacobus op zijn laatste rustplek konden eren. Pelgrims vanuit heel Europa en zelfs verder brachten een bezoek aan de heilige begraafplaats van een van Jezus’ apostelen, Jacobus oftewel Santo Iago in het Spaans. In de loop der jaren groeide de kleine kerk uit tot de indrukwekkende kathedraal die nu in Santiago de Compostela staat. 

Tot op de dag van vandaag ontvangt de kathedraal duizenden mensen uit de hele wereld. Deze pelgrims hebben allemaal hun eigen redenen om de voettocht af te leggen. Sommigen wandelen of fietsen om spirituele redenen (op zoek naar zichzelf of God), weer andere pelgrims doen het voor de persoonlijke uitdaging of om geld in te zamelen voor een goed doel. 

Dat maakt de Camino zo bijzonder. De routes blijven hetzelfde, maar de verhalen achter de mensen die ze afleggen zijn altijd anders. 

Het verhaal achter St Jacobus de Meerdere

St Jacobus de Meerdere was één van de twaalf apostelen van Jezus Christus. Hij werd de meerdere genoemd om onderscheid te maken tussen hem en zijn naamgenoot, Jacobus de Mindere. St Jacobus de Meerdere was naast Johannes (zijn broer) en Petrus een van de belangrijkste discipelen van Jezus. Er wordt zelfs verondersteld dat hij de neef van Jezus Christus was. Zijn moeder zou de zus van Maagd Maria zijn. 

In het Spaans is zijn naam Santo Iago, wat afgekort wordt tot Santiago en waar de naam Santiago de Compostela aan ontleend is. Wanneer er over Sint Jacob gesproken wordt, gaat het over St Jacobus de Meerdere. 

Zijn naamdag is op 25 juli. Rond deze datum is het altijd erg druk op de Camino, nabij Santiago de Compostela. St Jacobus kreeg voor de kruisiging van Jezus de opdracht om het evangelie te verspreiden. Hij ging op pelgrimstocht naar Spanje om aan deze opdracht te voldoen. Bij zijn terugkeer in Judea werd hij onthoofd door koning Herodes Agrippa I in het jaar 44 na Christus. Zijn overblijfselen en/of relikwieën werden door zijn volgelingen naar Spanje gebracht en begraven in het huidige Santiago de Compostela. 

Wat is de betekenis van de Camino schelp?

St Jacobus wordt vaak afgebeeld met een Sint-Jakobsschelp wat mede daarom erkend is als het internationale symbool voor pelgrims op de Camino. Je kunt de schelp vinden op de stranden van Galicië. Eeuwen geleden, wanneer pelgrims terugkeerden in hun eigen land, naaiden ze de schelp op hun hoed om te laten zien dat ze de pelgrimstocht hadden volbracht.

Tijdens de tocht gebruikte de pelgrims de schelp om water te verzamelen, te drinken en om giften van de bevolking te ontvangen. Bovendien hield het struikrovers en ander onguur volk op afstand, vanwege de vrome betekenis. Daarnaast had het overigens weinig zin om pelgrims te beroven, ze hadden meestal niets op zak. 

Tegenwoordig is de schelp nog steeds volop aanwezig op de Camino de Santiago. Je kunt de schelp vinden in de bewegwijzering, in kerken, op trottoirs, in sieraden, winkels en op pelgrims rugzakken. Veel mensen zien in de lijnen van de schelp de vele wegen en paden die vanuit alle uithoeken van de wereld leiden naar Santiago de Compostela.  

Geschiedenis van de Compostela, het certificaat

Vroeger ontvingen pelgrims een badge in de vorm van de schelp als bewijs dat ze de Camino succesvol afgelegd hadden. Helaas waren ze makkelijk te vervalsen en werd daar frequent misbruik van gemaakt. Er moest een andere oplossing komen voor de accreditatie.

De Paus heeft zelfs gedreigd om de vervalser te excommuniceren, oftewel te verbannen uit de kerk. De Compostela ontwikkelde zich vervolgens en begon een veiligere vorm van accreditatie te worden. Deze bestond vanaf de 13e eeuw uit een Cartas Probatoria, oftewel bewijsbrief. Dit is een directe voorloper van de moderne Compostela.

Om een Compostela, bewijs van aflegging, te ontvangen, moet je tegenwoordig minimaal 100 kilometer lopen of 200 kilometer fietsen. Je gebruikt het papieren of digitale paspoort om te bewijzen dat je daadwerkelijk pelgrimeert hebt. 

De Camino in de 21e eeuw

De Camino de Santiago lijkt de afgelopen decennium populairder dan ooit. Uit alle uithoeken van de wereld komen wandelaars en fietsers die etappes of hele routes afleggen naar de kathedraal in Santiago de Compostela. 

Afgelopen jaren eindigen tussen de 300.000 en 400.000 pelgrims hun tocht in Santiago de Compostela. Je kunt je dus voorstellen dat het druk kan zijn op de routes door Spanje. In de heilige jaren is extra druk. De laatste keer dat er een heilig jaar was, was in 2011. Deze keer heeft de paus een extra heilig jaar afgekondigd (2021 en 2022) om iedereen de gelegenheid te geven in deze bijzondere tijd de pelgrimstocht af te leggen.

Er zijn tal van overnachtingsadressen, restaurantjes, fruitkraampjes en winkeltjes langs de populaire routes. Vele Spanjaarden uit deze regio’s leven van de duizenden pelgrims die ieder jaar voorbij komen.

Sinds de zomer van 2021 kun je zelfs jouw Camino voortgang via een digitale app volgen en een Compostela halen in Santiago de Compostela. Lees er meer over in deze blog.

Welke Camino routes zijn er?

De huidige Camino de Santiago bestaat uit negen hoofdroutes die allemaal in afstand, terrein, natuur en cultuur verschillen. Elke trektocht heeft iets bijzonders en het hangt vooral van jouw voorkeur en gezondheid af welke het beste bij je past. 

Alle routes leiden uiteindelijk naar de kathedraal in Santiago de Compostela, met uitzondering van Camino Finisterre. Deze begint in Santiago en eindigt aan ‘het einde van de wereld’ in Cape Finisterre of Muxia. Vaak wordt deze route gebruikt om de route naar Santiago de Compostela te verlengen. 

De meest bekende routes naar Santiago de Compostela zijn:

1. Camino Francés
2. Camino Portugues
3. Camino Portugues (kustroute)
4. Camino del Norte
5. Camino Finisterre
6. Via de la Plata
7. Camino Primitivo
8. Camino Inglés
9. Le Puy en Velay to Saint-Jean-Pied-de-Port (aanlooproute in Frankrijk)

Welke Camino is het mooiste? Een vraag die veel beginnende pelgrims stellen en die moeilijk te beantwoorden is. Toch heb ik een poging gedaan en ruim 150 ervaren pelgrims die meerdere malen de Camino gelopen hebben gevraagd. De uitslag van deze poll en de top 3 mooiste routes vind je in de blog ‘Wat is de mooiste Camino route naar Santiago de Compostela?’

Maar welke route is het meest geschikt voor jou? Je kunt bij je keuze rekening houden met weer, landschap, cultuur, drukte onderweg en bereikbaarheid van startpunt. Hieronder heb ik de 3 belangrijkste routes in het kort weergegeven, zodat je kunt kijken welke Camino jou het meeste aanspreekt. 

1 Camino Francés

De bekendste Camino begint aan de voet van de Pyreneeën in Saint-Jean-Pied-de-Port. Meer dan 60% van de pelgrims kiest voor deze tocht. Sinds 2010 lopen er veel Amerikanen deze Camino door het verschijnen van de film The Way waarin Martin Sheen de as van zijn overleden zoon over de Camino Francés draagt. 

Het is een prachtige tocht met veel afwisseling. Je loopt door bergen, maar ook over vlakke velden. Deze Camino brengt je door een van de mooiste streken van Spanje, met steden zoals Pamplona, León en Burgos. Onderweg kom je ook door belangrijke pelgrimsoorden zoals Saint-Jean-Pied-de-Port, Logrono en Sarria. 

Vanuit Sarria is het slechts 100 kilometer naar Santiago de Compostela en daarmee voldoet dit startpunt om de Compostela te ontvangen wanneer je jouw (digitale) Camino paspoort laat zien. Dit laatste stuk van de Camino Francés is het meest drukke deel van de route. Het is hier aanzienlijk drukker dan op andere routes. 

Doordat de route populair is, zijn er ook veel faciliteiten beschikbaar onderweg. Denk aan overnachtingsadressen zoals albergues, hotels en B&B’s. Maar ook voor een bagagetransfer hoef je nooit ver te zoeken en restaurantjes zijn er in overvloed. 

Saint-Jean-Pied-de-Port is bereikbaar met zowel de trein als bus, en je kunt vanuit Nederland desgewenst naar Biarritz vliegen en van daaruit verder reizen.

Meer over de Camino Francés, inclusief het aantal kilometers en dagen dat je onderweg zult zijn, het klimaat en mogelijke overnachtingsadressen lees je in deze artikelen:

• Camino Francés aantal kilometers en dagen
• Het klimaat op de Camino Francés
• Overnachten in Albergues, Hotels of B&B’s
• Kosten per dag op de Camino
• Gratis Paklijst voor de Camino
• Nieuw! Digitaal paspoort voor de Camino
• Beste rugzak voor de Camino Francés

2 Camino Portugues

In de afgelopen jaren is de Camino Portugues populairder geworden en is tegenwoordig de tweede belangrijkste route naar Santiago de Compostela met ongeveer 10% van het totale aantal pelgrims. 

Je mag rekenen op prachtige kusten en betoverende steden zoals Lissabon, Porto, Pontevedra. Onderweg is er natuurlijk tijd om te genieten van de mooiste zandstranden van Portugal. Officieel begint de Camino Portugues in Lissabon, maar je bent natuurlijk vrij om een kortere variant te kiezen en in de schitterende stad Porto te beginnen. Vanuit Porto heb je ongeveer 2 weken nodig in Santiago de Compostela aan te komen. De route vanuit Lissabon is ongeveer 615 kilometer lang en wordt gezien als uitdagende Camino. 

Omdat er steeds meer pelgrims de Camino Portugues lopen, zijn de faciliteiten de laatste jaren ook steeds beter geworden. Ook op deze Camino vind je volop overnachtingsadressen, restaurantjes en bagagevervoer.

Meer weten over de Camino, uitrusting, training en bagage? 

• Overnachten in Albergues, Hotels of B&B’s
• Kosten per dag op de Camino
• Gratis Paklijst voor de Camino
• Nieuw! Digitaal paspoort voor de Camino
• Beste rugzak voor de Camino Francés

3 Camino del Norte

De Camino del Norte loopt ongeveer parallel aan de Camino Francés maar dan langs de noordkust van Spanje. Het is een stuk rustiger op deze route. Je moet wel redelijk goed getraind zijn om deze pelgrimstocht af te leggen, er zijn namelijk flink wat hoogteverschillen te overbruggen langs de kust. 

Deze route heet ook wel de noordelijke weg of kustroute. De Camino is eeuwenlang gebruikt door Spaanse pelgrims die de invloeden van de moren in het zuiden wilden vermijden. Je zult spectaculaire vergezichten hebben onderweg en gelijktijdig kun je de pracht en praal van steden zoals San Sebastian, Bilbao, Santander en Oviedo ontdekken. 

Wanneer je van visgerechten houdt, is deze route een echter aanrader. Zo vlakbij de kust, kun je op elke straathoek prachtige vis, schelpdieren en zeevruchten krijgen. De route is bovendien een stuk rustiger dan de Camino Francés en wordt daarom door pelgrims gekozen die wat meer rust zoeken. 

Meer weten over de Camino, uitrusting, training en bagage? 

• Overnachten in Albergues, Hotels of B&B’s
• Kosten per dag op de Camino
• Gratis Paklijst voor de Camino
• Nieuw! Digitaal paspoort voor de Camino
• Beste rugzak voor de Camino Francés

4 Andere Caminos

Meer weten over andere startpunten? Lees dan dit artikel “Waar begint de Camino de Santiago? Top 10 bekendste routes.” Hierin geef ik kort aan waar de pelgrimstochten beginnen, waar ze langskomen en hoelang ze zijn. 

Weer op de Camino

Wanneer is de beste tijd om de Camino te lopen? Het is waarschijnlijk een van de meest gestelde vragen over de beroemde pelgrimstocht. Het antwoord is afhankelijk van verschillende factoren:

• Welke route wil je lopen
• Welk deel van de route
• In welk seizoen ga je op pad

De belangrijkste en drukst bezochte routes van de Camino de Santiago liggen in Noord Spanje. Het weer wordt daar beïnvloed door de oceaan, wat inhoud dat de winters relatief zacht zijn en de zomers niet te heet. Hoewel, het laatste decennium is het toch aanzienlijk warmer op de Camino de Francés in de maanden juli en augustus.

Mede daardoor zijn de lentemaanden het meest populair op de Camino’s. Temperaturen beginnen langzaam te stijgen en variëren van 12 graden in maart tot 18 graden in mei. Je kunt af en toe nog een regenbui verwachten, maar ook dat wordt gaandeweg minder. 

In het hoogseizoen, de maanden juni, juli en augustus, kan het erg heet worden in de binnenlanden van Spanje. De kustroutes zoals Camino del Norte en Camino Portugues brengen verkoeling in die periode omdat je met zeewind te maken hebt. 

De zon schijnt het grootste gedeelte van de dagen, hoewel het vooral in de regio van Sarria nog best wel kan regenen. Temperaturen stijgen naar ongeveer 25 graden op de kustroutes en ver boven de 30 op de routes verder landinwaarts. 

In de herfst kun je nog steeds flink wat pelgrims op de routes verwachten. De temperaturen dalen langzaam weer naar 23 graden in september en 15 graden in oktober. Met het dalen van de temperaturen stijgt de kans op regen op de routes. 

Zelfs in de winter kun je de Camino lopen. Kies dan voor lager gelegen routes zodat je niet vast komt te zitten in de sneeuw. Er is een speciale Camino Inverno om wintertochten mogelijk te maken. 

➽ Camino in de winter lopen? Lees dan deze blog met tips, routes en uitrusting.

➽ Gedetailleerde informatie over weer en klimaat vind je in deze blog. 

Moet ik trainen voor de Camino?

Afhankelijk van jouw wandelervaring en -conditie is het voor de meeste mensen aan te raden om te trainen voordat ze een pelgrimsroute zoals de Camino gaan lopen. Wanneer je geen wandelervaring hebt, kun je het beste minimaal 6 maanden van te voren beginnen met wandelen zonder bagage. 

Gaandeweg verhoog je het aantal wandelminuten en dus kilometers en begin je met een rugzak met een paar kilo te trainen. Dit houdt je vol en breidt je uit totdat je 20 tot 25 kilometer per dag kunt lopen met 10% van je lichaamsgewicht op je rug. Ook adviseer ik je om spierversterkende oefeningen te doen voor je benen, rug, buik en voeten. Daarmee voorkom je veel voorkomende blessures. Je kunt hier mijn gratis trainingsschema downloaden. 

➽ Welke rugzak en schoenen geschikt zijn kun je vinden in deze blogs Beste rugzak voor de Camino & Beste wandelschoenen voor de Camino

Paklijst voor de Camino de Santiago

Belangrijk! Neem nooit meer mee dan je nodig hebt wanneer je jouw eigen bagage meedraagt op je rug. Het klinkt misschien overbodig, maar een extra kilo ruim 700 kilometer meedragen, kan het verschil zijn tussen pijnlijke spieren en opgeven en Santiago de Compostela bereiken. 

Wat moet je zoal meenemen tijdens een pelgrimstocht? Natuurlijk hangt dit af van jouw eigen voorkeuren en het seizoen waar in je loopt, maar om het makkelijk te maken kun je de paklijst op deze pagina gebruiken. Het overzicht (keuze uit PDF of Google Spreadsheet) is gratis te downloaden en gebruiken.  

Je kunt natuurlijk ook gebruik maken van een van de vele bagagevervoerders die opereren langs de Camino. Je hoeft dan alleen een dagrugzak met eten, drinken, snacks, water, routekaart, zonnebrandmiddel en fotocamera mee te nemen. 

Wat zijn de beste schoenen voor de Camino?

Ieder mens heeft andere voeten en andere voorkeuren. Welke schoenen het beste zijn voor de Camino hangt daarnaast af van het jaargetijden waarin je loopt, of je extra steun nodig hebt voor je enkels en hoeveel bagage je meeneemt.

De meeste pelgrims kiezen uiteindelijk voor lage of middelhoge wandelschoenen (categorie A/B) of trailrunningschoenen. Ikzelf kies bij bepakking tot 10% lichaamsgewicht meestal voor lage wandelschoenen met een goede vibramzool. Bij trektochten met meer gewicht, tot 20% van mijn lichaamsgewicht, kies ik voor bergschoenen met hoge schacht en meer stugheid in de zool.

➽ Een uitgebreid advies over welke wandelschoenen het beste zijn voor de Camino vind je in deze blog.

Wat is de beste rugzak of backpack voor de Camino?

Afhankelijk van het jaargetijden, je gekozen overnachtingsadressen en de hoeveelheid winkels en restaurantjes onderweg maak je gebruik van een dagrugzak of backpack.

Een dagrugzak kun je normaalgesproken met maximaal 10% van jouw lichaamsgewicht vullen. Hierbij ga je uit van een gezond gewicht voor jouw lengte. Mensen van 80 kilo dragen dan maximaal 8 kg aan bagage mee.

Wanneer je meer spullen moet meenemen, zoals een dikke wintertrui, regenbroek, tent, eten en drinken voor een paar dagen dan kun je het beste kiezen voor een backpack met een goed draagsysteem. Dezelfde persoon kan dan redelijk comfortabel maximaal 20% van zijn of haar gewicht meenemen. Wanneer je 65 kilo weegt, is dat dus 13 kilo.

➽ Meer over het uitzoeken van de beste Camino rugzak lees je in deze uitgebreide blog.

Kan ik mijn tas laten vervoeren op de Camino?

Er zijn talloze bedrijven die jouw bagage willen vervoeren langs de meest bekende Camino routes. Je zet je backpack, koffer of weekendtas ’s ochtends klaar en ’s middags kun je deze weer vinden in de door jou gereserveerde albergue of hotel.

Het nadeel is dat je vooraf je route en overnachtingsadressen moet plannen en het grote voordeel is dat je slechts een dagrugzak met eten, drinken en regenkleding hoeft mee te nemen voor onderweg.

➽ Meer weten over bagagevervoer op de Camino? Lees dan deze blog waarin je kunt lezen wat de kosten zijn, welke rugzak je het beste kunt gebruiken en welke bedrijven betrouwbaar zijn.

Meer lezen over de Camino? Bekijk deze artikelen